Oleh: Dr. Norfaizal Jamain, Nur Afifah Abd Rahman Halawa
Pencemaran bahasa pada papan iklan adalah fenomena yang menimbulkan ancaman besar terhadap integriti linguistik dan warisan budaya. Isu ini ditunjukkan melalui penggunaan bahasa yang tidak betul, termasuk kesalahan tatabahasa, kesilapan ejaan dan ungkapan slanga. Perkara ini akan memberi kesan kepada pendidikan bahasa dan identiti budaya.
Kemunculan kosa kata baharu dalam pengiklanan seiring dengan perkembangan globalisasi telah mempercepat evolusi yang mengenepikan peraturan linguistik. Dari segi sejarah, papan iklan telah menjadi medium untuk menyampaikan mesej yang jelas dan ringkas kepada khalayak. Peralihan ke arah bahasa yang lebih sensasi dan menarik perhatian menjejaskan standard tatabahasa bahasa Melayu. Walaupun terdapat peraturan daripada pihak berkuasa tempatan untuk menggunakan bahasa Melayu dengan tepat dan betul, namun peraturan ini seolah-olah dipandang sebelah mata. Kalaupun ada penguatkuasaan, tindakan itu hanyalah “bermusim”.
Salah satu aspek pencemaran bahasa yang paling ketara pada papan iklan ialah kesalahan tatabahasa. Kesalahan sedemikian mengelirukan pembaca dan menyumbang kepada kemerosotan kemahiran bahasa, terutamanya dalam kalangan pelajar sekolah yang masih mempelajari kecekapan linguistik. Tidak dinafikan bahawa papan iklan mempunyai ruangan yang terhad untuk menjelaskan semua perkara, namun terdapat banyak pilihan kosa kata yang dapat digantikan agar tidak menjejaskan mesej asal iklan tersebut. Sebagai contoh, terdapat papan iklan yang menggunakan kosa kata anniversari. Kosa kata yang sesuai ialah ulang tahun.
Kesalahan ejaan pada papan iklan dapat memberi implikasi yang besar, baik terhadap syarikat yang terlibat mahupun terhadap persepsi jenama oleh masyarakat. Papan iklan ialah satu bentuk pengiklanan yang direka untuk menarik perhatian orang dengan cepat dan berkesan. Apabila terdapat kesilapan ejaan, ia bukan sahaja mengalihkan perhatian daripada mesej yang dimaksudkan tetapi juga menjejaskan profesionalisme dan kredibiliti perniagaan. Sebagai contoh, restoran yang mengiklankan “menu gourmet” tetapi salah eja sebagai “menu goumet” menyebabkan bakal pelanggan mempersoalkan perhatian terhadap perincian dalam perkhidmatan mereka.
Tambahan pula, dalam era digital hari ini, kesilapan sedemikian menjadikan kandungan tersebut tersebar dengan cepat di media sosial serta memberikan kesan negatif kepada produk atau perkhidmatan. Kesilapan pada papan iklan itu dapat dikongsi secara meluas, menarik cemuhan dan merosakkan reputasi jenama. Hal ini boleh menyebabkan kehilangan kepercayaan pelanggan yang berpotensi dalam perniagaan. Oleh itu, tindakan membetulkan kesilapan dengan segera dan menangani isu secara telus dapat mengurangkan kesalahan. Malahan, usaha untuk menekankan kepentingan terhadap kawalan kualiti dalam semua bentuk komunikasi perlu disebarluaskan.
Penggunaan bahasa slanga dan tidak standard pada papan iklan semakin berleluasa. Walaupun hal ini dapat menjadikan iklan lebih berkaitan dengan demografi tertentu, ia melemahkan aspek formal bahasa. Normalisasi bahasa slanga di ruangan awam menyebabkan tidak ada garis pemisah yang jelas antara daftar formal dengan daftar tidak formal. Perkara ini merumitkan pembelajaran bahasa dan mendatangkan kekeliruan terhadap penggunaannya dalam konteks profesional.
Pencemaran bahasa pada papan iklan mempunyai implikasi yang signifikan terhadap pendidikan bahasa. Pendidik berusaha untuk menanamkan kemahiran bahasa yang betul kepada pelajar, tetapi kehadiran bahasa yang salah di tempat awam akan membantutkan usaha ini. Pelajar terdedah kepada versi bahasa yang tidak mematuhi piawaian standard pendidikan yang akhirnya menjadikan masalah ini mencabar bagi guru untuk mengukuhkan penggunaan yang betul.
Bahasa ialah komponen utama identiti budaya. Pencemaran bahasa pada papan iklan dapat mencairkan warisan budaya, kerana bahasa yang digunakan dalam iklan sering mengutamakan kepentingan komersial berbanding peraturan linguistik. Peralihan ini menyebabkan kehilangan kepelbagaian linguistik dan kelemahan hubungan budaya yang dikekalkan melalui bahasa. Penggunaan bahasa yang bercampur aduk antara bahasa Melayu dengan bahasa lain pula menjadikan papan iklan tidak mendukung bahasa kebangsaan.
Penggunaan bahasa yang jelas dan betul di ruang awam menyumbang kepada perpaduan sosial dengan memastikan mesej difahami oleh semua ahli komuniti. Pencemaran bahasa pada papan iklan akan mewujudkan halangan kepada komunikasi, terutamanya bagi penutur bukan asli dan individu yang mempunyai tahap celik huruf yang lebih rendah. Hal ini akan mengundang kepada perpecahan sosial dan menghalang perpaduan masyarakat.
Dari perspektif komersial pula, pencemaran bahasa boleh memberi kesan negatif terhadap imej jenama. Syarikat-syarikat yang gagal menggunakan bahasa yang betul dalam iklan dianggap sebagai tidak profesional atau cuai. Hal ini boleh menyebabkan kehilangan kepercayaan pengguna dan penurunan kesetiaan jenama. Kesannya, pengguna mempunyai pilihan untuk beralih kepada produk dan perkhidmatan yang lain.
Menangani isu pencemaran bahasa pada papan iklan memerlukan pendekatan holistik daripada pelbagai aspek. Pengiklan harus mengutamakan ketepatan dan kejelasan linguistik, yang berpotensi dengan melibatkan pakar bahasa dalam penciptaan kandungan papan iklan. Badan kawal selia atau pihak berkuasa boleh mewujudkan garis panduan untuk penggunaan bahasa dalam iklan bagi memastikan standard kualiti yang lebih baik. Pencemaran bahasa pada papan iklan ialah isu mendesak yang memberi kesan terhadap pendidikan bahasa, warisan budaya, dan perpaduan nasional.
Walaupun evolusi bahasa tidak dapat dielakkan, adalah penting untuk mengekalkan piawaian dalam komunikasi awam untuk memelihara integriti linguistik. Dengan menangani isu ini, kita dapat memastikan bahawa papan iklan memenuhi tujuan promosi tanpa menjejaskan kekayaan dan ketepatan bahasa Melayu.
…
Penulis dari Jabatan Bahasa-Bahasa Malaysia dan Linguistik Terapan, Fakulti Bahasa dan Linguistik, Universiti Malaya, dan boleh dihubungi di nfaiz@um.edu.my
Leave a comment